Trong cuộc đời mỗi con người đều có những dấu mốc quan trọng mà ai cũng muốn ghi nhớ và kỉ niệm. Xét về góc độ văn hóa thì đó là những quan niệm, phong tục truyền thống được hình thành từ lâu đời, có nguồn gốc từ tôn giáo hay chính kinh nghiệm sống, thể hiện qua những dịp kỉ niệm trong cuộc đời như ngày sinh nhật, ngày lễ cho trẻ em, ngày lễ trưởng thành… Thông qua đó con người gửi gắm những ước nguyện về cuộc sống tốt đẹp, sức khỏe dồi dào… Đối với người Nhật, họ cũng có những quan niệm riêng của mình về những bước phát triển trong cuộc đời mỗi con người. Có thể nói hiếm có dân tộc nào có nhiều dịp lễ kỉ niêm trong đời như người Nhật. Những dịp kỉ niệm này chủ yếu tập trung vào giai đoạn lúc còn nhỏ. Điều này cũng dễ hiểu bởi trẻ em là tương lai của dân tộc, thông qua các dịp này, người Nhật không chỉ cầu chúc cho tương lai của các em mà còn giáo dục về tinh thần và những giá trị truyền thống của dân tộc. Mỗi dịp kỷ niệm đều có những nghi thức riêng biệt và gắn liền với Thần đạo.
Trước hết là giai đoạn ấu thơ. Mỗi trẻ em sau khi sinh ra đều chưa được đặt tên ngay mà phải đợi 7 ngày sau (điều này không bắt buộc, cũng có thể chọn một ngày mà cả mẹ và bé đều khỏe) một buổi lễ đặt tên sẽ được tổ chức cho các em. Tên của em bé sẽ được viết lên giấy và gửi vào đền thờ. Đây là nghi thức thông báo cho thần linh sự xuất hiện của một sinh linh mới, mong thần bảo trợ. Một tháng sau, em bé sẽ được đưa đến đền thờ để chính thức ra mắt thần. Trong ngày này người Nhật thường làm những món ăn như cơm nếp đậu đỏ, cá còn đầu đuôi, sashimi, rong biển...
Một điều đặc biệt nữa là 100 ngày (hoặc 110 hay120 ngày) sau khi sinh, em bé sẽ được cho ăn bữa cơm đầu tiên. Mặc dù các em vẵn chưa thực sự ăn được những món ăn này nhưng người Nhật gửi vào đó lời chúc cho các em hay chóng lớn. Ngoài ra, cũng có phong tục thú vị là cho thêm vào những viên sỏi nhỏ để mong răng bé mọc chắc và mơ muối để mong cho sống lâu đến khi có đầy nếp nhăn như trái mơ.
Khi lên 3, 5, 7 tuổi, các em bé sẽ được cha mẹ cho mặc những bộ kimono thật đẹp để đi viếng đền thờ, cùng giúp các em làm quen với các nghi lễ và cầu nguyện trong đên thờ.
Hàng năm, bên cạnh các dịp sinh nhât, không thể không kể đến các lễ hội dành cho trẻ em như lễ hội búp bê vào ngày 3/3 dành cho bé gái và lễ hội bé trai hay lễ hội cá chép vào ngày 5/5. Trong dịp này, người Nhật thường trưng bày những bộ búp bê truyến thống rất đắt giá, treo cờ cá chép, làm những món ăn đặc biệt cho trẻ, đưa trẻ đi chơi, viếng đền thờ… Khắp nơi trên nước Nhật rộn ràng tiếng vui đùa của trẻ em.
Khi lớn lên, thanh niên Nhật có một dịp lễ vô cùng quan trọng đó là Lễ thành nhân. Đây là ngày cả nước công nhận nhưng thanh niên đủ 20 tuổi đã trưởng thành và chính thức trở thành một công dân có đầy đủ quyền và nghĩa vụ đối với xã hội như được hút thuốc, uống rượu, bầu cử… Lễ này không chỉ nhắc nhở thanh niên rằng họ phải có trách nhiệm như một người trưởng thành, mà còn là lời khẳng định của chính họ về sự tự lập và từng bước ghi dấu ấn của bản thân trong xã hội. Ngày lễ này được tổ chức vào ngày thứ hai của tuần thứ hai trong tháng giêng. Một buổi lễ trang trong sẽ diễn ra tại tru sở của chính quyền địa phương với sự góp mặt của tất cả thanh niên tròn 20 tuổi. Những cô gái xúng xính trong bộ kimono rực rỡ, các chàng trai lịch lãm trong trang phục truyền thống hay đồ tây. Đây đó tràn ngập không khí sôi nổi của tuổi trẻ.
Trải qua hơn nửa cuộc đời làm việc, cống hiến hết mình, khi về già người Nhật cũng mong muốn một tuổi già được nghỉ ngơi, mạnh khỏe. Vào ngày sinh nhật lần thứ 60, họ sẽ được tổ chức một buổi lễ long trọng, mong ước được trở về tuổi thơ một lần nữa và cầu chúc có được sinh mệnh như những đứa trẻ để sống lâu thêm nữa.
Người Nhật vốn nổi tiếng là dân tộc có tuổi thọ dài nhất thế giới. Vì thế cũng không lạ khi họ có thể tổ chức những dịp kỉ niệm vào các năm 70, 77, 80, 88, 90, 99 tuổi. Điều này thật không phải ở đâu cũng làm được.
Văn hóa Nhật độc đáo và rất riêng biệt. Điều này đã được thể hiện rõ nét trong các dịp ki niệm trong cuộc đời của họ.
