Ở một nước phát triển hiện đại như Nhật Bản luôn tồn tại một cuộc sống nhanh chóng và gấp gáp, trong công việc, trong sinh hoạt và đặc biệt là trong di chuyển. Vì thế người ta luôn đòi hỏi phải có những phương tiện đi lại thật nhanh chóng và tiện lợi. Do đó, hệ thống tàu điện là một phần không thể thiếu trong xã hội Nhật Bản ngày nay. Nó đáp ứng hầu hết nhu cầu đi lại của người Nhật với một hệ thống đan xen dày đặc trong cả nước.
Hệ thống tàu điện Nhật Bản bao gồm tàu thường và tàu cao tốc. Tàu thường dừng ở tất cả các ga mà nó đi qua, còn tàu cao tốc chỉ dừng ỏ các nhà ga lớn để tiết kiệm thời gian cho các hành khách đi xa. Ngoài ra không thể không kể đến tàu siêu tốc Shinkansen. Với vận tốc đạt đến 300km/h, độ an toàn cao, trang bị tiện nghi đầy đủ, có thể nói tàu Shinkansen không thua kém gì máy bay, đôi khi còn tiện lợi hơn do giờ giấc cực kỳ chính xác. Tuy nhiên điều này cũng đồng nghĩa với giá vé cũng khá cao, những nó vẫn được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt trong giới thương nhân.
Tàu điện Nhật Bản cực kỳ nghiêm ngặt về mặt thời gian, thường rất ít khi bị trễ giờ. Nếu gặp sự cố ảnh hưởng đến thời gian của tàu, nhân viên nhà ga sẽ phải phát thanh xin lỗi hành khách. Đặc biệt đối với những công nhân viên chức, nếu trễ làm do tàu chạy, có thể xin giấy xác nhận của nhà ga để chứng thực với công ty. Vì thế mọi người phải tuân thủ thời gian của tàu rất sít sao. Nếu bạn đến trễ dù chỉ một phút cũng có thể lỡ cả chuyến tàu.
Tàu điện Nhật Bản phục vụ rất nhiều hành khách. Mọi người luôn xếp hàng ngay ngắn chờ lên tàu. Ở các thành phố lớn đặc biệt vào giờ cao điểm, hành khách cực kỳ đông, con tàu phải nhồi nhét người như đóng hàng. Vì lý do công việc nên mọi người thường phải chấp nhận và cố hết sức để lên được tàu. Các nhân viên nhân viên nhà ga Nhật thường có thêm một công việc thường ngày đó là đẩy khách vào tàu cho kịp giờ tàu chạy.
Trên tàu điện thường được lắp đặt máy lạnh vào mùa hè và máy sưởi vào mùa đông. Vì thế ban không sợ bất kỳ thời tiết khắc nghiệt nào khi lên tàu điện. trong một không gian thoải mái như thế, người Nhật thường thủ thời gian đọc sách báo, nghe nhạc, trang điểm… và đặc biệt là ngủ. Có thể đễ dàng bắt gặp những người ngủ say sưa trên tàu, nhất là vào buổi sáng, khi mọi người phải dậy sớm đi học, đi làm, giấc ngủ trên tàu quả là cứu cánh. Trông họ có vẻ ngủ say nhưng họ vẫn nghe được thông báo ga đến và xuống đúng ga. Đôi khi việc ngủ trên tàu cũng tạo ra những cảnh tượng thú vị khi người ta vô tư hay vô thức (có thể do quá chén) nằm ngủ ở đủ tư thế. Những người nước ngoài đến Nhật khá ngạc nhiên với cảnh tượng này. Họ thắc mắc liệu những người ngủ như thế có thể bị trộm cắp hay tai nạn gì không. Thực tế, xã hội Nhật tương đối an toàn và ít để tâm đến chuyện của người khác nên họ có thể an tâm ngủ ở bất kỳ đâu.
Còn một điểm đặc biệt nữa trên tàu điện của Nhât Bản là cực kỳ im lặng. mọi người thường hạn chế nói chuyện, ngay cả điện thoại cũng thường không gọi mà chủ yếu là nhắn tin để không gây ra tiếng động làm ảnh hưởng đến người khác.
Tàu điện Nhật Bản không chỉ là một phương tiện chở hành khách thông thường, nó còn chuyên chở cả những nét văn hóa đặc trưng của Nhật Bản.
